Cmentarze ewangelickie część I

Cmentarz przy obecnej ul. Zborowej i Mickiewicza

Pierwszym niewątpliwie cmentarzem ewangelickim w Raciborzu był cmentarz położony wokół zboru, który powstał w 1556 roku na placu obok obecnej ul. Zborowej i Mickiewicza. Cmentarz ten zwano cmentarzem Marcina, prawdopodobnie od imienia reformatora Marcina Lutra. Po spaleniu się zboru w 1574 roku cmentarz ten jeszcze istniał, ale z czasem uległ zapomnieniu i powolnemu niszczeniu na skutek upadku gminy ewangelickiej, spowodowanym przez objęcie władzy w Księstwie Raciborskim przez katolików. Wynikła sytuacja konfliktowa pomiędzy katolikami i ewangelikami spowodowała zakaz odprawiania nabożeństw i chowania zmarłych protestantów na terenie miasta. Zmusiło to ewangelików do szukania nowego miejsca kultu. Wobec tej sytuacji, raciborscy ewangelicy zakupili dom wraz z terenem pod cmentarz na Płoni. Ponowny rozkwit protestantyzmu przypada na okres XVIII wieku. Jednak do czasu uzyskania zezwolenia na założenie cmentarza i budowę nowego zboru przy dzisiejszej ul. Nowej, które nastąpiło dopiero w 1740 roku, ewangelicy mieli swój dom modlitwy i cmentarz na Płoni. Wzmiankują o tym w swych pracach F. Godula i A. Weltzel. Dowodem tego jest wzmianka w pracy A. Weltzla „Kronika Parafii Ostróg”, w której pisze, że niejaki Krystian Gotschlink, protestant z Raciborza, utonął w Odrze i został pochowany w dniu 18 września 1772 roku na cmentarzu ewangelickim na Płoni. Potwierdza to istnienie tego cmentarza.

W XVIII wieku znów w centrum zainteresowania znalazł się dawny cmentarz ewangelicki przy ul. Zborowej. Spodowane to było brakiem miejsc grzebalnych w okresie wojen śląskich. Został on wtedy przeznaczony do grzebania biednych i obcych. Cmentarz ten istniał  tylko do 1764 roku. Oprócz tego w roku 1740 burmistrz miasta Ignacy Morawiec wyznaczył teren przy obecnym pl. Długosza pod założenie nowego cmentarza dla zmarłych i poległych żołnierzy wyznania protestanckiego, który był poświęcony również Marcinowi Lutrowi.

Cmentarz przy ul. Opawskiej

W 1832 roku został poświęcony nowy cmentarz, który znajdował się przy dzisiejszej ulicy Opawskiej. Cmentarz ten służył zarówno raciborskim katolikom jak również ewangelikom. Protestanci otrzymali dla swoich potrzeb 1/3 powierzchni cmentarza, położoną w sąsiedztwie byłego szpitala miejskiego, pozostałą powierzchnię użytkowała parafia katolicka p. w. WNMP.

W poświęceniu kaplicy cmentarnej i cmentarza brali udział tak katolicy jak i protestanci, dla podkreślenia zgody między obu wyznaniami. Homilię wygłosił ks. dr Franciszek Heide oraz pastor Augustyn Senkel. Jednak w latach 20. obecnego stulecia cmentarz ten nie spełniał już swych funkcji ponieważ katolicy utworzyli dwa nowe cmentarze w latach 1879  1890 poza obrębem miasta. Protestanci korzystali jednak z tego cmentarza aż do 1920 roku. Pomimo wzrostu liczby wiernych z 2720 w 1861 roku do 7043 w 1900 r. cmentarz ten został zamknięty. Jednak dopiero w 1959 roku został zlikwidowany a teren przeznaczono pod park miejski. Podczas likwidacji cmentarza, w części ewangelickiej postawiono rzeźbę nagrobną od strony szpitala. Jest to jedyny istniejący dziś relikt byłego cmentarza. Rzeźba ta pochodzi z 1915 roku i przedstawia postać kobiety siedzącej w luźnej sukni ze spuszczoną głową, wspartą na dłoni, z inskrypcją na cokole: „Sędzia dr prawa Johhanes Remmers i Ludwig Remers, 1915 i 1916 r.

Kazimierz Świtliński